Acht filosofische miniaturen

Beschrijving

Dit hoorcollege is een wandeling met zevenmijlslaarzen door de geschiedenis van de wijsbegeerte en is bedoeld voor geïnteresseerden zonder veel wijsgerige achtergrondkennis. In dit college is ervoor gekozen uit te gaan van het werk van acht individuele filosofen. Kernpunten uit hun denken worden telkens één uur geschetst. Het doel van deze lezing is bij het publiek liefde op te wekken voor de immense ideeënrijkdom van de westerse wijsgerige traditie.

Dit hoorcollege is tot stand gekomen in samenwerking met Studium Generale van de Universiteit Utrecht.

Inhoud
College 1. Plato (427 - 27.507 v. Chr.)
College 2. Aristoteles (384 - 322 v. Chr.)
College 3. Descartes (1596 - 1650)
College 4. Hume (1711 - 1776)
College 5. Kant (1724 - 1804)
College 6. Nietzsche (1844 - 1900)
College 7. Heidegger (1889 - 1976)
College 8. Wittgenstein (1889 - 1951)

Details

Trefwoorden

• biografie
• filosofie
• voorgedragen door de auteur
• hoorcollege

Recensies uit de pers

In een reeks van acht filosofische miniaturen, bedoeld voor geïnteresseerden zonder veel achtergrondkennis, krijgt de luisteraar een aardig overzicht van 'de moeder der wetenschappen'. Toehoorders die ooit de universteit bezochten, krijgen er nog heimwee bij ook. Naar het geroezemoes van een collegezaal, naar het ingehouden gelach om een geforceerde grap van de spreker en naar de tijd dat elk meesterwerk nog gelezen zou kunnen worden.

Herman Philipse, universiteitshoogleraar aan de universteit van Utrecht en bekend uit Trouw's filosofenelftal, loodst de leek van de file naar de filosofie. Van Plato naar Aristoteles, door naar Descartes en via Hume, Kant Nietzsche naar Heidegger en Wittgenstein - het zijn grote stappen, maar Philipse zet ze behendig.

Voorwaarde is wel dat je tegen zijn deftige stem moet kunnen, en tegen de soms voor de hand liggende grappen. Zo kan hij het niet laten het christendom waar mogelijk op de hak te nemen. In het eerste college over Plato: ,,Er wordt door mijn christelijke broeders vaak hoog opgegeven over 1 Corinthiërs 13. Dat zou zo'n mooie tekst zijn over de liefde. Die tekst heeft ook een zekere bekoring, dat wil ik niet ontkennen, maar als je die vergelijkt met Plato's Symposium, dan is het ronduit kinderspel.'

Toegegeven, het betoog dat volgt maakt waar dat Plato's tekst over de liefde misschien wel de 'meest diepzinnige is uit de hele wereldliteratuur'.

Philipse knoopt de verschillende colleges aan elkaar door geregeld terug te verwijzen. Heel sterk doet hij dit in het college over Heidegger, die zich in 1933 aansloot bij de NSDAP. "U herinnert zich misschien dat volgens Plato de filosoof koning moet worden. En Heidegger heeft in die tijd niet voor niets een collegeserie gegeven over de Grot van Plato, waar het erom gaat dat de mens bevrijd moet worden van zijn ketenen. Heidegger meent dat hij als filosoof in staat zou zijn de Führer aan te führen. En dat mislukt grandioos."

Doordat de colleges zo verweven zijn, krijg je als luisteraar de indruk een goed overzicht te hebben van de filosofie. Alsof er een gat van jaren gedicht is. En dat kan zoveel vertrouwen geven dat je de besproken meesterwerken uit de kast haalt, en onder de leeslamp gaat zitten. (Trouw, 1 december 2004)

We kennen al sinds lang de lp's en later de cd's waarop beroemde en minder beroemde schrijvers uit eigen werk voorlezen. [...] Sinds kort kunnen we ook kennismaken met het stemgeluid van een groeiend aantal Nederlandse wetenschappers, op elk gewenst moment, zonder dat we in de collegebanken hoeven plaats te nemen. Al ruim een jaar publiceert Home Academy Publishers audio-cd's met lezingen en hoorcolleges. Een van de jongste publicaties is een doosje met 8 CD's getiteld Acht Filosofische Miniaturen van Herman Philipse. Philipse heeft een aangename stem, hij spreekt verstaanbaar en levendig en hij bezondigt zich nauwelijks aan stopwoorden (al zegt hij wel vaak enzovoorts, enzovoorts). [...]

Je kunt je afvragen wat efficiënter is: het gesproken of het geschreven word. Wat beklijft beter? En hoe zit het met de tijdsinvestering? Daarover heeft Home Academy ook nagedacht: "Zo kunt u kennis opdoen in de file, in de trein, op de fiets, op thuis op de bank". Wat wil je nog meer? De lezer zij gewaarschuwd: voor het non-fictie boek heeft het laatste uur geslagen! (De Volkskrant, 29 oktober 2004)

Filosoof Philipse: de ideale reisgenoot Bij de grens met België al, begint mijn autoradio te kraken om even later helemaal weg te vallen. De CD's in het dashboardlkastje zijn zo in de geest gesleten dat ik ze na het tweede nummer al niet meer hoor. Zo rijd ik alleen naar Frankrijk. Totdat ik de studie-cd's van Home Academy ontdekte. CD's (3 stuks) waarop Amerikanoloog Maarten van Rossem te horen in een lezing over de positie van de zwarten in de V.S. bijvoorbeeld. Of van Herman Beliën over de Vaderlandse Geschiedenis. Zelf ga ik alleen nog maar op reis met prof.dr.mr. Herman Philipse, hoogleraar wijsbegeerte aan de Universiteit van Utrecht. Liefst acht CD's (acht uur, precies mijn rit naar de Franse Morvan) sprak hij vol met even zovele filosofische miniaturen. Daarin komen Aristoteles en Hume en Nietzsche voorbij en andere grote westerse denkers, tot Wittgenstein aan toe.

Haarscherp ontvouwt Philipse het belang van de ze wijsgeren, wier gedachten zelfs nu nog de samenleving verklaren. Vertederend zijn z'n verhalen over hun kwetsbaarheid, hun twijfels, kortom: hun levens. Wie wist bijvoorbeeld dat de grote Franse filosoof René Descartes vele jaren in Amsterdam woonde en dus 'een beetje Nederlands? is'! En wie kent de context waarin diezelfde Descartes zijn onsterfelijke strofe 'Ik denk, dus ik ben' uitsprak? Philipse vertelt het allemaal met zijn welluidende stem, zijn gedreven manier van praten. Stuk voor stuk lezingen waar je met je hoofd bij moet blijven wil je het allemaal volgen. Zelf zat ik ter hoogte van Parijs (én ter hoogte van Immanuel Kant) op het pintje van mijn stoel, wat het autorijden er niet veiliger op maakt. Geen punt. Filosofen geven niks om zoiets materialistisch als een auto. (Noord-Hollands Dagblad, 4 juli 2004)