Tien geboden revisited

Beschrijving

Elk mens heeft behoefte aan moraal. De Tien geboden verschaften die lange tijd en gaven richting aan ons handelen. Zijn deze leefregels uit een premoderne samenleving nog nuttig voor nu en wat was de oorspronkelijke betekenis? Maarten van Buuren en Hans Achterhuis zoeken in tien colleges van een uur naar hedendaagse antwoorden op deze vragen.

Bij de geboden ‘Gij zult niet doden’ en ‘Gij zult niet stelen’ kan iedereen zich wel wat voorstellen. Maar wat moeten we bijvoorbeeld met het gebod ‘Gij zult geen afgodsbeelden maken’ in de huidige tijd? De geboden zijn duizenden jaren oud en deden dienst als wet van het volk van Israël. Wat hebben ze de samenleving waarin wij nu leven te bieden, in een wereld waarin we in contact staan met allerlei culturen? Is een vernieuwde interpretatie voldoende of moeten we nadenken over een nieuwe set ‘leefregels’?

Maarten van Buuren en Hans Achterhuis behandelen elk vijf geboden aan de hand van het werk van filosofen en wetenschappers: van Spinoza tot Frazer en van Nietzsche tot Frans de Waal.

Bij het hoorcollege wordt een synopsis meegeleverd als pdf-bestand.

Dit hoorcollege is tot stand gekomen i.s.m. Studium Generale Universiteit Utrecht.

Inhoud
College 1 door Maarten van Buuren: Het 1e gebod: Ik ben de Heer uw God
Hoofdstuk 1: Staatvorming
Hoofdstuk 2: God volgens Spinoza
Hoofdstuk 3: Wat is een immanente God?
Hoofdstuk 4: De God van het Verstand

College 2 door Hans Achterhuis: Het 2e gebod: Gij zult geen andere goden hebben
Hoofdstuk 5: Het ontstaan van het monotheïsme
Hoofdstuk 6: Secularisatietheologie
Hoofdstuk 7: Van de spiltijd naar de dood van God.
Hoofdstuk 8: Het gevaar van menselijke absolutismen

College 3 door Maarten van Buuren: Het 3e gebod: Gij zult geen afgodsbeelden maken
Hoofdstuk 9: Dansen rond het gouden kalf
Hoofdstuk 10: Spinoza en het beeldverbod
Hoofdstuk 11: Althusser en de ideologie
Hoofdstuk 12: Clifford Geertz’ herwaardering van de ideologie

College 4 door Hans Achterhuis: Het 4e gebod: Gedenk de sabbat en houd hem in ere
Hoofdstuk 13: Van sabbat naar zondag
Hoofdstuk 14: Traditie en Moderniteit
Hoofdstuk 15: Arbeidsethos
Hoofdstuk 16: Het belang van maatschappelijke ritmes

College 5 door Hans Achterhuis: Het 5e gebod: Eer uw moeder en vader
Hoofdstuk 17: Cultuur versus natuur
Hoofdstuk 18: De moord op de vader
Hoofdstuk 19: Mannen en vrouwen, vaders en moeders
Hoofdstuk 20: Ouderen in een moderne samenleving

College 6 door Maarten van Buuren: Het 6e gebod: Gij zult niet doden
Hoofdstuk 21: Thomas Hobbes en het 6e gebod
Hoofdstuk 22: Frazer en de koningsmoord
Hoofdstuk 23: Frazer en de zondebok
Hoofdstuk 24: Georges Bataille: door de dood naar het leven

College 7 door Maarten van Buuren: Het 7e gebod: Gij zult niet echtbreken
Hoofdstuk 25: Echtbreuk is een vorm van diefstal
Hoofdstuk 26: Liefde tussen man en vrouw is een uitvinding
Hoofdstuk 27: Huwelijk en liefde sluiten elkaar uit
Hoofdstuk 28: Het huwelijk als philia-relatie

College 8 door Hans Achterhuis: Het 8e gebod: Gij zult niet stelen
Hoofdstuk 29: Het Bijbelse eigendomsbegrip
Hoofdstuk 30: Meentes als een vorm van traditioneel eigendom
Hoofdstuk 31: Het moderne eigendomsbegrip
Hoofdstuk 32: Naar nieuwe meentes

College 9 door Maarten van Buuren: Het 9e gebod: Gij zult geen valse getuigenis afleggen
Hoofdstuk 33: Nabot en Achab
Hoofdstuk 27.50: Utilitarisme
Hoofdstuk 35: Nietzsche’s perspectivisme
Hoofdstuk 36: Sartre’s kwade trouw

College 10 door Hans Achterhuis: Het 10e gebod: Gij zult niets van uw medemens begeren
Hoofdstuk 37: Religie en begeerte
Hoofdstuk 38: Mimetische begeerte
Hoofdstuk 39: De twee kanten van empathie
Hoofdstuk 40: Een traditioneel en modern antwoord op jaloezie en afgunst

Details

Trefwoorden

• voorgedragen door de auteur
• geschiedenis
• filosofie
• hoorcollege
• religie
• e-boek (pdf) meegeleverd